(६) अनंतव्रतकथा

समवसरणांत प्रवेश करून त्यांना भक्तीने तीन प्रदक्षिणा देऊन त्यांची स्तुती, वंदना, पूजा करतील आणि मानवकोष्टांत जाऊন बसतील. नंतर त्यांच्या दिव्यवाणीचा धर्मोपदेश कांही वेळ ऐकल्यावर ते सुप्रभ व पुरुषोत्तम हे जयसेन गणधरासत्क्षिध हे अनंतत्रत घेऊन पाळतील व त्याचे यथाविधि उद्यापन करतील. त्यायोगे सद्गतीस जातील.

याप्रमाणे वृषभसेन गणधर मुखाने भाविकया ऐकून चकयातना व इतर सर्व लोकांना अत्यंत आनंद झाला. मग त्या चक्रवतीनों त्या गणेंद्रांस विनयानें प्रार्थना करून हे व्रत स्वीकारिले. नंतर सर्व जन आदिनाथ तीर्थकरांस व वृषभसेनादि मुनीधरांस भक्तिभावाने वंदना करून आपल्या नगरी परत आले.

पुढें कालानुसार हे अनंतव्रत यथाविधि पाळू लागले. १४ वर्षे पूर्ण झाल्यावर त्याचें उद्यापन करण्याची योजना केली. त्यावेळी हुंडावसर्पिणी काळदोषामुळेच त्या भरतेशाच्या मनांत ” विनाश काले विपरीत बुद्धिः ” या न्यायानें एक विपरीत कुबुद्धि उत्पक्ष झाली. त्या कारणानें तो असा विचार करूं लागला की आतां आपण या भरतक्षेत्रांत दिग्विजय करून अपार संपत्ति गोळा करून आणली आहे. तिचा आतां सद्व्यय करण्याकरितां सदाचारी, संहानी अशा त्रतिकांची निवड करावी; व त्यांना आपली संपत्ति दान यावी, असे समजून त्यांनीं राजद्वाराच्या आंतील पटांगणांत अनेक धान्यें देरविली आणि चांगले अंकूर आल्यानंतर आपल्या देशांतून सदाचारी ज्ञानसंदेस व्रतिक लोकांना राजसभेत येण्याविषयी आज्ञा केली. तेव्हां त्यांत जे संयमधारी श्रावक होते ते आंत न येतां राजद्वारांतच तटस्थ राहिले व जे असंयमी होते ते त्याच द्वाराने ते अंकूर तुडवित आंत आले. मग जे लोक आंत न येतां तटस्थ राहिले त्यांना सेवकांनी राजाज्ञेने जाऊन विचारिलें कीं; तुम्ही आंत कां येत नाही ? तेव्हां ते म्हणाले-सचित्त अंकुर असल्यानें त्यांना तुडवीत आम्ही येत नाहीं. मग सेवकांनी द्वारार्ने आंत येण्यास त्यांना सांगितले. त्यानंतर दुसऱ्या द्वाराने बाहेर तटस्थ राहिलेले लोक आंत आले. मग त्या सर्वाना दुसऱ्या एका स्थानीं बसा- बयास भरतेशांनी आज्ञा केली. त्याप्रमाणें ते सर्व जन बसले. नंतर भरतेशांनी त्यांना विचारलें कीं; तुम्ही त्या मुख्य द्वारानें आंत कां आला नाहीं ? तेव्हां ते म्हणाले- आम्ही संयमी आहोत. संयमी श्रावकांनी संचित्त बस्तु तुडवू नयेत, अशी शाखाज्ञा आहे. म्हणून आम्ही त्या द्वाराने आंत आलो नाहीं. तेव्हां भरतेशांस मोठा संतोष झाला. मग ते चक्रवर्ति त्यांना म्हणाले- तुम्हां यां ३०००० लोकांना आज पासून दान घेण्यास ‘ब्राम्हण’ ही संज्ञा देत आहों. पुढे तुम्ही परंपरेनें कृषी वगैरे कर्मे न करतां धार्मिक क्रिया कांडावरच आपले जीवन करावें. वगैरे सांगून त्यांचा योग्य प्रकारें आदरसत्कार करून त्यांना पाठविले.