व्रतविधि – चैत्रादि बारा मासांतून कोणत्याहि मासाच्या शुक्रप क्षांतील सप्तमी दिवशीं या व्रतिकांनी एकमुक्ति करावी. आणि ८ अष्टमी दिवशीं प्रातःकाळीं सुखोष्ण जलानें अभ्यंगस्नान करून अंगावर दृढ- धौतवस्त्रे धारण करावीत. आणि सर्व पूजाद्रव्यें हाती घेऊन जिनाल यास जावें. तेथे गेल्यावर मंदिरास तीन प्रदक्षिणा देऊन ईर्यापथ शुद्धि वगैरे क्रियापूर्वक श्रीजिनेश्वरांस भक्तीनें साष्टांग नमस्कार करावा. नंदादीप लावावा. श्रीपीठावर चोवीस तीर्थकर प्रतिमा यक्षपक्षी सहित स्थापून त्यांचा पंचामृतांनी अभिषेक करावा. आणि अष्ठद्रव्यांनी त्यांची पूजा करावी. पंचपकानांचे चरु करावेत. श्रुत व गुरु यांची अर्चना करावी. यक्ष, यक्षी व ब्रम्हदेव यांचे पूजन करावें, ही व्रतकथा वाचावी
त्यानंतर श्रीजिनगुणसंपत्ति मंत्रांची अष्टद्रव्यांनी पूजा करावी. ने मंत्र क्रमानें पुढील प्रमाणें आहेत. लक्ष्मण
– अथ जिनगुणसंपत्ति मंत्र – पोडशभावनामंत्र – १ ॐ नन्हीं अंई दर्शनविशुद्धिभावना-
जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। २ ॐ व्हीं अंई विनयसंपन्नताभा- वनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ३ ॐ हीं अई शीलव्रतेष्वन- तिचारभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ४ ॐ हीं अई अभीक्ष्णज्ञानोपयोगभावना जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ५ ॐ व्हीं अई संवेगभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ६ ॐ व्हीं अई शक्तितस्त्यागभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ७ ॐ न्हीं अंई शक्तितस्तपोभावना जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ८ ॐ ही अई माधुसमाधिभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ९ ॐ नहीं अई वैय्यावृत्य करणभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। १० ॐ व्हीं अर्ह अईद्भक्तिभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ११ ॐ न्हीं अई आचार्यभक्तिभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ १२ ॐ अई बहुश्रुतभक्तिभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। १३ ॐ हीं अर्ह प्रवचनभक्तिभावनाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। १४ ॐ व्हीं अई आवश्यकापरिहाणिभावना जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। १५ ॐ हीं अंई मार्गप्रभावनाभावना जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। १६ ॐ हीं अई प्रवचनवत्सलत्वभावना जिन- गुणसंपदे नमः स्वाहा ।।
हार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। २ ॐ न्हीं अई सुरपुष्पवृष्टिः महाप्रातिहार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ३ ॐ न्हीं अंई दिव्यध्वनिमहाप्रातिहार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ४ ॐ हीं चतुष्षष्टिचामरमहामातिहार्यजिनगुणसंपदे ननः स्वाहा ।। ५ ॐ हीं अर्ड सिंहासनमहाप्रातिहार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ६ ॐ हीं अर्ह भामंडलमहाप्रातिहार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ७ ॐ हीं अई देवदुंदुभिमहाप्रातिहार्य जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ८ ॐ हीं अई छत्रत्रयमहाप्रातिहार्यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।।
दशजन्मातिशय मंत्र – १ ॐ हीं अई निस्वेदत्वसहजाति- शयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ २ ॐ हीं अई निर्मलत्वसह- जातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ३ न्हीं अई क्षीरगौररु- धिरत्वसहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ४ ॐ हीं अई समचतुरस्रसंस्थान सहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ५ ॐ हीं अर्ह वज्रवृभषनाराचसंहनन सहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ६ ॐ हीं अई सौरूप्यसहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ७ ॐ हीं अंई सौरभसहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ८ ॐ हीं अई सौलक्षण्यसहजातिशयजिनगुण- संपदे नमः स्वाहा ।। ९ ॐ हीं अंई अप्रमितवीर्यत्वसहजातिश- यजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ १०३० हीं अर्ह प्रियाहतवा- दित्व सहजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।।
केवलज्ञानातिशयमंत्र – १ ॐ हीं अर्ह गव्यूतिशतचतुष्टय- नमः स्वाहा ॥ नमः सुभिक्षत्वघातिक्षयजातिशय-जिनगुणसंपदे २ ॐ हीं अई गगनगमनत्वघातिक्षयजातिशयजिनगुणसंपदे स्वाहा। ३ ॐ हीं अई अप्राणिवधत्वघातिक्षयजातिशय जिनगुण- संपदे नमः स्वाहा ।। ४ ॐ न्हीं अंई भुक्त्यभावत्वघातिक्षयजाति- शय जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ५ ॐ हीं अर्ह उपसर्गाभा-
बत्वघातिक्षयजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ६ ॐ प्हीं अर्ह चतुर्मुखत्वघातिक्षयजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ७ ॐन्हीं अर्ह सर्वविद्येश्वरत्वघातिक्षयजातिशयजिन गुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ८ ॐ हीं अई अच्छायत्वघातिक्षयजातिशय जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ९ ॐ हीं अर्ह अपक्ष्मस्पंदत्व घातिक्षयजातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ १० ॐ हीं अई समाननखकेशत्वघातिक्षयजातिशय जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। देवकृतचतुर्दशातिशयमंत्र – १ ॐ हीं अंई सर्वार्धमागधीय-
भाषादेवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ २ ॐ न्हीं अई सर्वजनमैत्रीभाव देवोपनी तातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ३ सर्वर्तुफलादिशोभिततरुपरिणामदेवोपनीतातिशय जिनगुण संपदे नमः स्वाहा ।। ४ ॐ हीं अई आदर्शतलप्रतिमारत्नमयी- महीदेवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ५ ॐ हीं अई विहरणानुगतवायुदेवोपनीतातिशय जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ६ ॐ हीं अई सर्वजनपरमानंददेवोपनीतातिशय जिन- गुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ७ ॐ न्हीं अंई सुरभिगंधयुक्तवायुकु- मारोपशमितधूलिकंटकादिदेवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे स्वाहा ॥ ८ ॐ न्हीं अई मेघकुमारकृत-सुरभिगंधिगंधोदकवृष्टि देवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ ९ ॐ हीं अर्ह पादन्यासकृत हेममयदलकमलसमूह – देवोपनीतातिशयजिनगुणसं- पदे नमः स्वाहा ॥ १० ॐ हीं अंई फलभारनम्रशाल्यादि- समस्तसस्ययुक्त भूमि देवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ।। ११ ॐ न्हीं अई शरत्काळवन्निर्मलगगनदेवोपनीतातिशयजि- नगुणसंपदे नमः स्वाहाः ॥ १२ ॐ हीं अई शरन्मेघवन्निर्मल दिग्विभागदेवोपनीतातिशयजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ १३ ॐ हीं अई एतैतेति त्वरितं चतुर्णिकायामरपरस्पराव्हान देवो-
पनीतातिशय जिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ १४ ॐ हीं अंई निर्मलद्युतिमंडलयुक्त धर्मचक्रदेवोपर्मातातिशयाजिनगुणसंपदे नमः स्वाहा ॥ (असें हें त्रेसष्ट मंत्र होतात.) १ ॐ वहीं अई दर्शन विशुद्धद्यादिसकलजिनगुणसंपद्भ्यो नमः स्वाहा ॥ ६४ ॥
येथे उपरिनिर्दिष्ट मंत्रांचो प्रथम अध्ष्टद्रव्यांनी पूजा करावी. आणि त्याच मंत्रांनी ६४ फुले घालावीत. त्यानंतर- अनुक्रमानें प्रत्येक मंत्रानें १०८ पुष्वें घालून, शेवटी णमोकार – मंत्रानें १०८ जप करावा. तसेंच उपवासहि करावा. श्री जिनसहस्रनामस्तोत्र म्हणून शास्त्र स्वाध्याय करावा. याप्रमाणे ६४ पूजा व उपवास पूर्ण झाल्यावर या व्रताचे उद्यापन करावें. त्यावेळी नूतन जिनप्रतिमा निर्माण करून तिची पंचकल्याणविधिपुरःसर प्रतिष्ठा करावी. चंतुसंघास चतुर्विध दाने यावीत. जिनमंदिरांत छत्रचामगदि उपकरणें ठेवावीत. असा या व्रताचा पूर्ण विधि आहे.
हे व्रत पूर्वी विधीपूर्वक पालन केल्यामुळे ज्यांना संसारसुख संपत्ति प्राप्त होऊन क्रमानें जिनगुणसंपत्ति व शाश्वत सुखही प्राप्त झाले आहे, त्यांची कथा संक्षेपांत सांगतों, ते तुम्ही एकाग्र मनानें ऐका.
– कथा –
धातकीखंडांत पूर्वमेरूच्या पश्चिमभागीं गंधिल नांवाचा एक मोठा देश आहे. त्यांत पाटली या नांवाचें एक मनोहर नगर आहे. तेथें पूर्वी नागदत्त या नांवाचा एक सद्गुणी, धर्मिनिष्ठ श्रेष्ठी रहात होता. त्याला सुदत्ता नांवाची एक सुशील, रूपवति व सद्गुणी अशी धर्मपत्नि होती. यांना नंदी, नंदीमित्र, नंदीषण, वरसेन, जयसेन असें पांच पुत्र व मदनश्री, पद्मश्री व निर्नामिका अशा तीन कन्या होत्या. त्यांत शेवटची कन्या निर्नामिका ही कुयोगावर जन्मल्यामुळे तिचे मातापिते जन्मतांच वारलें. त्यामुळे बंधुभगिनी तिचा अनादर करूं लागले. त्यामुळे ती अनाथ दुःखी होऊन फिरूं लागली. अशा रीतीनें ती सज्ञान
अवस्थेत आली अततो एके दिवशी अंबरतिलक पर्वतावर महा अवधिज्ञानी पिहितास्रव नामक दिगंबर महामुनि येऊन उतरले, ही बार्ता त्या नगरांत कळतांच तेथील भाविक ठोक त्यांच्या दर्शनासाठी जाऊ लागले. तेव्हां ती निर्नामिकाहि गेली. तेथे गेल्यावर त्या मुनीश्वरांचे सर्वांनी दर्शनपूजनादि करून त्यांच्या समीप बसले. मग कांही वेळ त्यांच्या मुखानें दयाधर्माचा उपदेश ऐकल्यावर ती निर्नामिका कन्या विनयानें आपले दोन्ही हात जोडून त्या सुनीश्वरांस म्हणाली, – हे दीनदयाधन स्वामिन् ! मला जे हैं इतकें दारिद्य दुःख प्राप्त झाले आहे; याचें कारण काय ? त्याचा परिहार कोणत्या उपायानें होईल ? हें कृपा करून मला आपण सांगावें. आपण मोठे दीनवत्सल आहात; म्हणून मी आपणांस शरण आले आहे. हे त्या कन्येचें विनयपूर्ण दीन वचन ऐकून त्या मुनीश्वरांच्या अंतःकरणांत दद्या उत्पन्न झाली. तेव्हां ते मुनीश्वर आपल्या अवधिज्ञानानें तिची सर्व परिस्थिती जाणून तिला म्हणाले, – हे अनाथ बाळे ! तूं आपल्या पूर्व भवामध्ये समाधिगुप्त महामुनि एके ठायीं शास्त्रस्वाध्याय करीत बसले असतां; त्यांच्यावर दुष्ट बुद्धीनें कुत्रा आणून सोडलीस आणि त्यांच्या स्वाध्यायास मोठे विप्न केलेंस. त्या पापकर्मामुळे दुःस्थिति प्राप्त झाली आहे. आतां त्या पापाच्या परिहाराकरितां तूं जिनगुणसंपत्तित्रत विधिपूर्वक पालन कर. म्हणजे त्यायोगानें तुला सर्व सुखसंपत्ति प्राप्त होईल. अर्से म्हणून त्यांनी त्या व्रताचा सर्वविधी तिला सांगितला.
हे सर्व ऐकून तिला पश्चात्तापपूर्वक समाधान वाटलें. मग त्या निर्नामिकेनें त्या पिहितास्त्रव मुनीश्वरांस मोठ्या भक्तीनें प्रणिपात करून हें व्रत घेतलें, नंतर सर्व जन त्या मुनीश्वरांस प्रणाम करून आपल्या पाटली नगरांस परत आले. नंतर ती निर्नामिका तेथील भाविक, धनिक, व धार्मिक लोकांच्या सहायानें हैं व्रत यथाविधी पाळून त्याचे उद्यापन केलें. त्यायोगानें ती निर्नामिका पुष्कळ पुण्यसंचय
करून अंतकाली सन्यासत्रिचीने मरूम बिलिंग छेदून लाँत महर्दिक देष झाली. तेथे पुष्कळ सुख भोगून आयुश्योती तेथून व्यवून या भरत क्षेत्रांतील आर्यखंडांत श्रेयांस झाला. आणि त्यानेंच श्री आदिनाथ तीर्थकरांस प्रथम आहार दिला. पुढे तो पुष्कळ काल राज्यैश्वर्य भोगून त्याच श्रीआदिनाथ तीर्थकरांच्या समवसरणांत दिगंबर दीक्षा घेऊन गणधर झाला. पुढे तो शुक्राच्यानाने सर्व कर्माचा क्षय करून मोक्षास गेला. तेथे तो सिद्धपरमेष्ठी होऊन अनंतकाल अनंतसुख अनुभं लागला. असे या व्रताचे माहाल्य आहे.