(३८) अथ बृहत्श्रुतस्कंधव्रतकथा.

कांही वेळ त्यांच्या मुखानें धर्मोपदेश ऐकल्यावर तो सोमदत्तराजपुरोहित विनयानें आपले दोन्ही हात जोडून त्या मुनीश्वरांना म्हणतो, हे दयासागर महामुने आमच्या या कन्येची वाचा एकदम बंद झाली आहे ! याचें कारण काय ? याला काय उपाय करावा ? हे कृपा करून मला सांगावे. हे त्याचें बिनयपूर्ण वचन ऐकून ते यशोधर महामुनि आपल्या अबधि- ज्ञानानें त्या कन्येची सर्व परिस्थिती जाणून म्हणाले, हे सुविचारी पुरोहिता ! या नगरामध्ये कांही दिवसापूर्वी सुगुप्ताचार्य नामक महा- ज्ञानी मुनिराज मासोपवासी आहारानिमित्त आले असतां – तुझ्या ह्या कन्येनें त्यांच्या अंगावर जुगुप्तेनें धुंकिळे होते. त्या पापामुळे तत्काळ हिची वाचा बंद झाली आहे. आतां तिनें बृहत् श्रुतस्कंधव्रतविधान यथाविधी पालन करावे, म्हणजे त्यायोगाने तिची वाचा फुटेल. असे म्हणून त्या व्रताचा सर्वविधि सांगितला. हे ऐकून सर्वाना आश्वर्यपूर्वक आनंद झाला. मग तो विजयंधर राजा, सोमदत्त व ती सोमवा पुरोहितकन्या यांनी हे व्रत त्या मुनीश्वरांस प्रार्थना करून घेतलें. मग सर्वजन त्या मुनीश्वरांना भक्तिनें नमस्कार करून आपल्या नगरों परत आडे. पुढें कालानुसार त्यांनी ते श्रुतस्कंधत्रत यथाविधी पाळून त्याचे उद्यापन केलें. त्या व्रतपूजनांस प्रारंभ होतांच त्या कन्येची वाचा पूर्ववत् फुटली. मग पुढे ती सोमदत्ता एका आर्थिकेजवळ जाऊन – ब्रम्हचर्य ‘व्रत घेती झाली. पुढे तिनें आर्थिकेची दीक्षा घेऊन अंतकाळीं समाधि मरण साधिले. त्यायोगें ती त्रिलिंग छेदून सोळाव्या अच्युत स्वर्गात इंद्र झाली. तेथें तो देवेंद्र दीर्घकाळ पुष्कळ सुख भोगू लागला.

तेथील आयुष्य पूर्ण झाल्यावर तो देव तेथून च्यवून – या जंबूद्वी- पांतील पूर्व विदेह क्षेत्रांमध्ये सीतानदीच्या उत्तरभागी असलेल्या – वमकावती नामक देश आहे. त्यांत रत्नसंचय नांवाचे एक सुंदर शहर * आहे. तेथे रत्नवाहन नांवाचा राजा असून त्याला पृथ्वीमति नांवाची राणी होती. त्यांच्या पोटीं तो पूर्वोक्त देव श्रीकंठकुमार नांवाचा पुत्रहोऊन जन्मला. तो बाळपण, तरुणपण सुखोपभोगांत घालवून मोठें राज्यै- श्वर्य भोगून शेवटीं दीक्षा घेतां झाला. आणि तपःप्रभावानें सर्व कर्माचा क्षय करून मोक्षास गेला. तेथे अनंतानंतकाल सुखानुभव घेऊ लागला.