(५२) पंचपरमेष्ठी व्रतकथा

जलदेवता यांना नैवेद्य अर्पून यांच्या नामांचा उच्चार करून पांच सुत्रासिनी त्रियांस पान, सुपारी, अक्षता, फळें, पुछे इत्यादि बस्तु देऊन त्यांचा सत्कार करावा. तीन मुनिसंघास आहारदान करावें, पांच ओर्थिका, पांच ब्रह्मचारी, यांना भोजन करवून वस्त्रादिकांनी त्यांचा सम्मान करावा. असा या व्रताचा पूर्णविधि आहे.

या जंबूद्वीपांतील भरतक्षेत्रांत कांभोज नांवाचा विशाल देश आहे. त्यांत भूतिलक नामें एक मनोहर नगर आहे. तेथे पूर्वी एक सिंह- विक्रम नामक अत्यंत पराक्रमी, नीतिमान् असा राजा राज्य करीत होता, त्याला पद्मावती नाम्नी सुंदर, गुणवती अशी पट्टराणी होती. इच्छासह तो राजा सुखानें कालक्रमण करीत असतां, एके दिवशीं नगराच्या बाहेरील उद्यानवनांत मुनिगुप्त नामक एक दिव्यज्ञानी महा- मुनीश्वर येऊन उतरले. ही शुभवार्ता वनपालकांकडून राजांस कळांच त्यानें नगरांत आनंदमेरी देववून सकळजनांसह पादमार्गे त्या वर्नात प्रयाण केले. सर्वजन मुनींना प्रदक्षिणा घालून वंदनादि करून त्यांच्या समीप जाऊन बसले. कांहीं काल त्यांच्यामुर्खे धर्मोपदेश ऐकल्यावर पद्मावती राणी मोठ्या नम्रतेनें आपले करयुगल जोडून मुनीश्वरांस म्हणाळी, भो संसारसिंधुतारक महास्त्रामिन् ! आज आपण मला मुक्ति- सुखाला कारण असे एकादें व्रतविधान निवेदावें. हे तिचे नम्र बचन ऐकून ते मुनीश्वर तिला म्हणाले – हे राजकन्ये ! आतां तुला पंचपरमेष्ठीव्रत हे करण्यास अत्यंत उचित आहे. कारण हे व्रत जे भव्यजन मोठ्या भक्तीनें गुरुजवळ घेऊन पाळतात, त्यांना उत्कृष्ट पुण्यकर्माचे असव होतात. या लोकीं व परलोकीं अनेक सुखें मिळून शेवटीं मोक्षसुखहि अवश्य मिळते, असें म्हणून त्यांनी तिला सर्व व्रतविधि सांगितला. ते ऐकून सर्वांना मोठा आनंद झाला. मग पद्माव तीनें भक्तीनें वंदना करून हें व्रत त्यांच्या जवळ ग्रहण केलें. मग सर्वजनत्यांना नमस्कार करून आपल्या नगरी परत आले. पुढे काळानुसार तिनें हूँ व्रत पाळ. त्यायोगें राजाराणी दोघेहि स्वर्गादि सुखाचा अनुभव घेऊन परंपरेनें मोक्षीस गेले.