बुधाष्टमीव्रतकथा.
व्रतविधि – चैत्रादि बारामासांतून कोणत्याहि मासांत ज्या दिवशी बुधवारी अष्टमी तिथी असेल त्या दिवशीं प्रातःकाळीं या व्रतधारकांनीं सुखोष्ण जलानें अभ्यंगस्नान करून अंगावर दृढधौतवस्त्रे धारण करावीत. मग सर्व पूजासाहित्य आपल्या हातीं घेऊन जिनालयास जावें. तेथे गेल्यावर मंदिरास तीन प्रदक्षिणा घालून ईर्यापथ शुद्धयादि क्रियांपूर्वक श्रीजिनेंद्रास भक्तीनें साष्टांग नमस्कार करावा. नंदादीप लावावा. श्रीपीठावर श्रीपंचपरमेष्ठी वर्धमान तीर्थकर प्रतिमा मातंग सिद्धायिनी यक्षयक्षीसहित स्थापून त्यांचा पंचामृतांनीं अभिषेक करावा. देवापुढें एकापाटावर पांच स्वस्तिकें काढून त्यांवर पांच पानें मांडावीत. आणि त्यांच्यावर गंधाक्षता, फलें, पुष्पें वगैरे द्रव्यें ठेवावीत. आणि त्यांपुढें एक भाताचा मोठा पुंज घालून त्यावर एक कुंभ सुशोभित करून ठेवावा. त्याच्या मुखावर पांच पानें लावून एक नारळ ठेवून एक पुष्पमाला घालावी. नंतर त्यांचीं अष्टकें, स्तोत्रे, जयमाला हीं म्हणत अष्टद्रव्यांनीं पूजा करावी. पंचपकान्नांचे चरु करावेत. श्रुत व गुरु यांची अर्चना करावी. नंतर यक्ष, यक्षी व ब्रह्मदेव यांचे अर्चन करावें. ॐ ह्रीं श्रीं क्लीं ऐं अर्हं वर्धमानजिनेंद्राय मातंगसिद्धायिनीयक्षयक्षीसहिताय नमः स्वाहा ।। या मंत्रानें १०८ पुष्पें घालावीत. णमोकार मंत्रानें पांच वेळां पुष्पांजलि क्षेपण करून १०८ जप करावेत. श्रीजिनसहस्रनाम- स्तोत्र म्हणून वर्धमान तीर्थकरचरित्र आणि ही व्रतकथाहि वाचावी.. ॐ ह्रां हीं हूं ह्रौं ह्रा: असिआउसा स्वाहा ।। या मंत्राने १०८ फुलें घालावीत. मग एका पात्रांत आठ पानें लावून त्यांच्यावर अष्टद्रव्यें व एक नारळ ठेवून महार्घ्य करावें. आणि त्यानें ओवाळीत मंदिरास तीन प्रदक्षिणा घालून मंगलारती करावा. त्यादिवशीं उपवास करून धर्म- ध्यानांत काल घालवावा. सत्पात्रांस आहारादि दानें द्यावीत. ब्रम्हचर्य पाळावे. दुसरे दिवशीं पारणा करावी.
याच क्रमानें आठ पूजा पूर्ण झाल्यावर नवव्या बुधाष्टमी पूजेमध्ये या व्रताचे उद्यापन करावें. त्यावेळीं श्रीवर्धमान तीर्थकरप्रतिमा मांतग सिद्धायिनीयक्षयक्षसहित निर्माण करून त्याची पंचकल्याणविधिपूर्वक प्रतिष्ठा करावी. एका पाटावर गंधानें नऊ स्वस्तिकें काढून त्यांच्यावर नऊ पानें मांडावीत. आणि त्यांच्यावर गंधाक्षता, फलें फुलें वगैरे द्रव्यें ठेवावींत. आणि त्याच्या समोर नवविध धान्याच्या राशि घालाव्यात. नऊ प्रकारच्या भक्ष्यांचे नऊ चरु करावेत. आठ मुनिसमूहांस चतुर्विध दानें द्यावीत. तसेंच आर्यिका व ब्रम्हचारी यांना देखील द्यावें. आणि श्रावक श्राविका यांना भोजन करवून त्यांना पान, सुपारी, फलें, बखें वगैरे देऊन त्यांचा सन्मान करावा, असा या व्रताचा पूर्णविधि आहे.
या जंबूद्वीपांतील भरतक्षेत्रामध्ये आर्यखंड आहे. त्यांत अंग नांत्राचा देश असून त्यांमध्ये चंपापुर नामक एक सुंदर नगर आहे. तेथें पूर्वी विजितांक नांवाचा एक मोठा भाग्यशाली, गुणवान्, नीति- मान् असा राजा राज्य करीत होता. त्याला गुणवती नांबाची एक सौंदर्यवती, सद्‌गुणी व सुशील अशी पट्टस्त्री होती. त्याला मंत्री पुरोहित राजश्रेष्ठी, सेनापति वगैरे पुष्कळ परिवारजन होते. यांच्यासह तो राजा मोठ्या आनंदानें प्रजापालन करीत होता.
त्याच नगरांत गुणवर्मा नांवाचा एक ब्राह्मण राहत होता. त्याला सावित्री नांवाची एक सुंदर स्त्री होती. गुणवर्माचा पिता पुत्रमोहानें मेल्यामुळे तो कुत्रा झाला होता. त्या कुत्र्याला सर्वजन तुच्छदृष्टीनें पाहून दगड मारीत होते.
एके दिवशीं कांहीं भाविकश्रावक लोक बुधाष्टमीव्रत विधान करणे साठीं सहस्रक्रूट चैत्याळ्यास निघाले होते. तेव्हां तो कुत्रा ही त्यांच्या पाठी लागून त्या सहस्रकूट चैत्यालयास गेला. ते सर्व भाविक श्रात्रक आपले पादप्रक्षालन करून जेव्हां त्या चैत्यालयांत गेले, तेव्हां तो कुत्रा हि त्या पाय धुतलेल्या पाण्यांत लोळून तेथे मंदिरासमोर त्यांची पूजा पहात बसला. ती पूंजा पाहून त्याच्या मनांत उपशांतभात्र उत्पन्न झाला. त्यामुळे तो आपल्या आयुष्यांती मृत्यु पावून त्याच नगरांत त्या विजि- तांक राजाच्या गुणवति नामक राणीच्या पोटीं तो कुत्र्याचा जीव रूपवती नामें कन्या झाला. पुढे ती रूपवती राजकन्या विद्यादिकांत प्रवीण होऊन तारुण्यावस्थेत आल्यावर एकदां आपल्या राजवाड्याच्या गच्चीवर बसली असतां – विजयार्थ पर्वताच्या दक्षिणश्रेणीवर अस- लेल्या गगनवल्लभपुरीचा एक चित्रवाहन नामक विद्याधर राजा हा आपल्या विमानांत बसून विहार करीत जात होता, तेव्हां ती रूपवती राजकन्या त्याच्या दृष्टी पडली. त्यावेळीं तो विमानासह त्या राजवाड्यांत
उतरला. आणि त्या विजितांक राजाजवळ जाऊन मोठ्या विनयानें त्यांस नमस्कार करून म्हणाला, हे राजाधिराज ! आपली कन्या जी रूपवती तिला पाहून माझ्या मनांत अत्यंत मोह उत्पन्न झाला आहे. मी विजयार्ध पर्वताच्या दक्षिणश्रेणीवर असलेल्या गगनवल्लभ नांवाच्या नगरीचा विद्याधर राजा आहे. तेव्हां आपण आपली कन्या मजशी विवाह करून द्यावी, अशी माझी अभिलाषा आहे. हें त्याचें नम्र वचन ऐकून त्या विजितांक राजास मोठा आनंद झाला. नंतर त्या राजानें आपली ती रूपवती कन्या शुभ मुहूर्तावर त्याशीं विवाह करून दिली. मग कांहीं दिवस तो चित्रवाहन विद्याधर तेथे राहून पुढे आपल्या धर्मपत्नीसह विमानांत बसून आपल्या नगरी गेला. तेथे गेल्यावर आपल्या परिवारासह मोठ्या आनंदानें कालक्रमण करीत असतां – एके दिवशीं एक मासोपवासी ज्ञानसागर निश्रेथ महामुनि चर्येनिमित्त त्या राजवाड्यासमीप आले. तेव्हां त्या रूपवती राणीने विधिपूर्वक त्यांचें प्रतिग्रहण करून त्यांना पाकगृहीं नेले. आणि त्यांना नवधा भक्तीनें निरंतराय आहार दिला. आहार पूर्ण झाल्यावर राजवा- ड्यावर पंचाश्वर्यवृष्टी झाली. हे पाहून सर्वाना मोठें आश्चर्य वाटलें. नंतर ते मुनश्विर तेथेच एका उच्चासनावर बसले. तेव्हां सर्वांनीं त्यांना नमोस्तु केला. मग त्या रूपवती राणीनें त्या मुनीश्वरांना प्रार्थना करून आपला मागील भवप्रपंच विचारला. तेव्हां मुनीश्वरांनी तिचा सर्व भवप्रपंच सांगितला. मग ती म्हणाची – भो गुरुवर्य ! त्या बुधाष्टमी व्रताचा विधि वगैरे सांगावा. हें तिचे नम्रवचन ऐकून त्यांनी त्याचा सर्वविधि तिला सांगितला. मग तिनें हें व्रत घेतलें. त्यानंतर ते मुनीश्वर सर्वांना शुभा- शिर्वाद देऊन निघून गेले. सर्वांना मोठें समाधान झाले.
पुढे एके दिवशीं ती रूपवती राणी आपल्या पतिसह विमानारूढ होऊन आपल्या माहेरी ( चंपापुरी) आली. प्रथम ती सहस्रकूट चैत्या- छयाच्या दर्शनार्थ गेली. तेथें जिनमंदिरास तीन प्रदक्षिणा घालून दर्शनादि क्रिया करून सभामंडपांत आली. तों तेथें एक श्रीमती नामें आर्यिका तिच्या दृष्टी पडली. तेव्हां तिच्याजवळ जाऊन तिला वंदना करून तिच्या जवळ बसली कांही वेळ धर्मोपदेश ऐकून नंतर घरी गेली.
पुढें कालानुसार त्या रूपवती राणीनें हैं व्रत आपल्या पतीसह त्या सहस्रकूट चैत्यालयांत विधिपूर्वक करून त्याचें उद्यापन केलें. नंतर ती आपल्या सासरवासी (गगनवल्लभनगरी) परत आली. त्या व्रतफल पुण्यानें ती पुष्कळ काल राज्यैश्वर्य भोगून अंतकाली सन्यासविधीनें मरून स्त्रीलिंग छेदून देव झाली. आणि तो चित्रवाहन राजहि दिगंबर दीक्षा घेऊन घोरतपश्चरण करून अंतीं समाधिविधीनें मरण पावून सर्वार्थसिद्धींत अइमिंद्रदेव झाला. अशा प्रकारें स्वर्गात चिरकाल दिव्य सौख्य भोगू लागले.
|
|
|
|
 |
ReplyForward |