(८२) शिवरात्रिव्रतकथा.

एके दिवशीं ते दोन्ही व्याघ्र त्या गुर्देतील मुनीश्वरांस पाहतांच उपशांतपरिणामी झाले. मग त्या मुनीश्वरांनों त्यांचे भवांतर सांगितले. ते ऐकून त्यांना भवस्मरण झाले. त्यानंतर त्या मुनींनी त्यांना पंचाणुव्रतें सांगून दिली. तेव्हांपासून ते दोन्ही वाघ प्रतिदिवशीं मांसाहार सोडून सदय बुद्धीने फाहार करूं लागले. त्यायोगें आयुष्यांतीं ते दोन्ही व्याघ्र शांतवृत्तीनें मरण पावून सौधर्मस्वर्गात महद्धिक देव झाले. तेथे ते देव चिरकाल पुष्कळ सुख भोगून आयुष्यांतीं तेथून च्यवून- धातकी. खंडांतील पूर्वविदेह क्षेत्रांत मंगलावती नांवाचा मोठा देश आहे. त्यांत अयोध्या नांवाचे मोठे, सुंदर नगर आहे. तेथे पूर्वी विमलसेन नांवाचा सदाचारी, शूर व न्यायचंत असा राजा राज्य करीत होता. त्याला सुमंगलादेवी नामे सुशील, गुणवती, रूपवती अशी राणी होती तिच्या उदरीं ते पूर्वोक्त देव जय- सेन व विजयसेन नामक पुत्र होऊन जन्मले. ते यौवनावस्थेत आल्यावर त्या विमलसेन राजाने आपल्या जयसेन नामक ज्येष्ठ पुत्रास राज्यभार देऊन वनांत जाऊन श्रुतसागर मुनीश्वरांजवळ निश्रेथ दीक्षा घेतली. आणि तो शेवटीं समाधिविधीने मृत्यु पावून सानत्कुमार स्वर्गात उत्कृष्ट ऋद्धिधारी पुष्पकेतू नामक देत्र झाला. आणि तेथे तो चिरफाल विपुल सुस्ख भोगू लागला.

इकडे जयसेन त्याला नवनिधि व चौदारत्नें प्राप्त झाली. त्यायोगानें तो षट्‌खंडपृथ्वी साधून साम्राज्यैश्वर्यसुख भोगूं लागला. एके दिवशीं तो जयसेन चक्रवर्ति राज्जा मतिसागर नामक केव-ींच्या समवसरणास गेला. तेव्हां त्यांच्या दिव्यवाणीचा धर्मोपदेश कांहीं वेळ ऐकल्यावर तो मोठ्या विनयानें आपले दोन्ही हात जोडून त्यांना म्हणाला, – हे ज्ञानसिधो स्वामिन् ! आज मला उत्कृष्ट सद्‌गतिसुखाला कारणीभूत असे एकादें व्रतविधान सांगावे. हे त्याचे नम्रमाषण ऐकून त्या केवळींनी त्याला हे शिवरात्रीव्रत पालन करण्यास सांगितले. व त्याचा काल आणि विधिही सांगून दिला. ते सर्व ऐकून त्याला मोठा संतोष झाला. मग त्या जयसेनाने आपल्या मुकुटवद्ध राजांसह त्या केवलींस वंदना करून ते व्रत स्त्रीकारिलें. नंतर तो त्यांना नमस्कार करून आपल्या नगरी परत आला. तेथे आल्यावर त्याने ते व्रत सर्व राजांसह यथाविधि पाळून त्याचे उद्याग्न केले.