( ८६) लब्धिविधानव्रतकथा.

इकडे ती राणी दोघां दासीसह अविचाराने अनेक प्रकारच्या अनेक जातीच्या दुष्ट व्यमिचारी पुरुषांशी कामलीला करीत देशोदेशीं मटकत उज्जयनी नगरास आली. तेथे सुधर्माचार्य नांवाचे एक महामुनि आहारानिमित्त राजवाड्याकडे जात होते. त्यांना पाहून ( नमरूप वगैरे) त्या तिथी स्त्रिया ‘आपणांस अपशकुन झाला असे समजून अपशब्द बोलू लागल्या. तं ऐकून मुनिराज अंतराय झाल्या- मुळे वनांत परत निघून गेले. तेथे रात्रींच्या वेळीं मुनीश्वर ध्यानस्थ असतां त्या तिघी जणी जाऊन त्यांना अनेक प्रकारे उपसर्ग करून प्रमाठीं तेथून पळून गेल्या. पुढे त्या विधी जणी कुष्ठरोगार्ने ग्रस्त झाल्या आणि आयुष्यांती मरण पावून मुनीश्वरांना केलेल्या उपसर्गाच्या घोर पाठकामुळे पांचव्या नरकांत उत्पन्न झाल्या. तेथे त्यांनीं सतरा सागर वर्षेपर्यंत भयंकर दुःखें भोगून आयुष्यांतीं तेथून इहलोकीं मांजर, कुत्रा, कोल्हा, डुकर, कासव, मीन, मगर पशु आणि पक्षी इत्यादि चौग्याऐंशी लक्ष योनींमध्ये उत्पन्न होऊन दुःखे मोगिकी. कालांतराने शेवटीं त्या तिघी जनी उज्जयनी नगरांत देवील नांवाच्या एका दरिद्री ब्राह्मणाच्या घरी कन्या होऊन उत्पन्न झाल्या. ह्या उत्पन्न झाल्याबरोबर थोड्याचे दिवसांत आई, बाप, बंधु वगेरे सर्व मरण पावले. ह्यांना पालनपोषण करणारे कोणी नसल्यामुळे गांवांत घरोघरी फिरून उच्छिष्ट अन्न खाऊन ह्या वाढू एकदां त्या उज्जयनी नगराच्या बहिरुद्यानांत अंगभूषण नामक अवधिज्ञानी मुनीश्वर आपल्या संघासह येऊन उतरले. तेव्हां ही शुभ वार्ता तेथील महीचंद्र राजास कळतांच तो आपल्या परिवारासह पादमार्गे त्या मुनीश्वरांच्या दर्शनास गेला. मुनींना तीन प्रदक्षिणा घालून मोठ्या मक्तीने वंदना करून त्यांच्याजवळ जाऊन बसला. त्यावेळीं तेथे त्या पूर्वोक्त तीन दरिद्री कन्याही आल्या होत्या. मुनीश्वरांच्या मुखाने ते सर्वजग धर्मोरदेश ऐकू लागले. राजाची दृष्टो सहजासहजी त्या तीन कन्यांकडे जातांच त्याच्या मनांत त्यांच्या विषयीं अपरिमित मोह उत्पन्न झाला. मग मुनींचा उपदेश पूर्ण होत्तांच राजाने दोन्ही हात जोडून विनयाने मुनींना प्रश्न केला कीं; हे ज्ञान संग्न्न गुरुवर्य ! ह्या तीन कन्यांस पाहिल्यामुळे माझ्या मनांत आतां इतका मोह कां होत असावा? है नम्रवचन ऐकून ते मुनी म्हणाले, -हे मव्य नरोत्तमा ! तुझा आणि ह्या तीन कन्यांचा पूर्वभवांतील संबंध कसा आहे ते तुम्हांस सांगतों ऐका, तू पूर्वभवांत एकदां वाराणसी नगरी विश्वलोचन नामक राजा होतास. तेव्हां तुला विशालाक्षि म्हणून पट्टस्त्री होतो. तिच्या सेवेकरितां दासी होत्या. एके दिवशीं नाटक पाहात असतां राणीचे मन चंचल झाले, तत्काल ती उपाय योजना करून दोघी दासीसह कपटाने बाहेर पडली. देशोदेशीं अनेक व्यभिचारी कर्म करीत या त्या आल्या. त्यावेळीं भिक्षेकरितां एक महानुनीश्वर येत असतां त्यांना पाहून ह्यांनीं अनेक प्रकारे अपशब्द बोलले. मग ते मुनी अंतराय समजून परत वनांत गेले. पुनः रात्रींच्या वेळींत्या वनांत जाऊन ह्यांनी त्यांना अनेक प्रकारे उपसर्ग दिला. त्यापातकामुळे त्यांना कुष्ठरोग होऊन त्या मरण पावून नरकांत जन्मून तेथे पुष्कळ दुःख भोगून चौथ्याऐंशी लक्ष योनीमध्ये मोठ्या खेदाने भ्रमण करून आतां या तुझ्या नगरांत देविल ब्राम्हणाच्या घरीं उत्पन्न झाल्या आहेत. या अभागी असल्यामुळे लहानपणींच ह्यांचे मातापिलादि सर्व मरण पावले आहेत. आतां ह्या विपत्मस्त होऊन दारोदारी भिक्षा मागत आहेत. तो विश्वलोचन राजा आपल्या प्रियेच्या आर्तध्यानाने मरून संसारांत भ्रमण करून हत्ती होऊन जन्मला. कांदी व्रतैः धारण करून आयुष्यांसीं तो मरून स्वर्गात देव झाला, तेथे अनेक प्रकारचीं सुखे भोगून आयुष्यांतीं तेथून च्यवून या नगरामध्ये तोच तूं महीचंद्र नांवाचा राजा झाला आहेस. या प्रमाणे तुझा आणि ह्या कन्याचा पूर्वसंबंध असल्यामुळे आतां त्याच्या विषर्थी तुझ्या मनांत मोह उत्पन्न होत आहे.