(९५)  बलगोंवद (बलप्रद) व्रतकथा.

या जंबूद्वीपांतील भरत क्षेत्रांत आर्य खंड असून उत्तम जन्म- निलय नांवाचा एक विस्तीर्ण देश आहे. त्यामध्ये नित्यवसंत या नांवाचे एक सुंदर नगर आहे. तेथे पूर्वी सत्यसागर नामक सद्‌गुणो, न्यायवंत, धार्मिक असा राजा राज्य करीत असे. त्याला चित्तोत्सवा नामें सुशील, रूपश्ती, गुणशाली अशी पट्टस्त्री होती. तिच्यासह तो मोठ्या संतोषाने कालक्रमण करीत होता.

एकदां भूतानंद नामक मट्टारक निर्भथ महामुनिराज मासोपंत्रास करून पारणे करितां नगरांत आले होते. तेव्हां ते मुनि आपल्या राज- वाड्यांत येतांच त्याने त्यांचे प्रतिग्रहण करून त्यांना आंत नेलें. आणि नवधाभक्तीनें आहार दिला. नंतर एका आसनावर मुनीश्वर बसले. मग मोठ्या विनयाने दोन्ही कर जोडून राजा त्यांना दीनमुद्रेने म्हणाला, – हे दयासिधो गुरुवर्य ! आम्हांस पुत्रसंतान नसल्याने हा जन्म निरर्थक वाटत आहे. तेव्हां आतां संततिफल प्राप्त होईल की कसे ? हे कृपा करून सांगावें. हे त्याचे उदासीनवृत्तीचे दीन व नम्र भाषण ऐकून ते मुनिराज त्यांना म्हणाले, हे मव्य राजोत्तमा ! तुम्हाला दोन पुत्रसंतती उत्पन्न होणार आहे. त्यासाठीं तुम्ही बलगोंबद (बलपद) दशमी व्रत हे विधिपूर्वक आचरावे. म्हणजे तुमची सर्व इच्छा पूर्ण होईल. असे म्हणून त्यांनी त्यांना सर्वविधि सांगितला. ते ऐकून मोठा आनंद झाला. नंतर त्या राजाने आपल्या पट्टणीसह त्यांच्याजवळ हे व्रत घेतले. मग सर्व जनांनीं भक्तीनें त्यांना नमस्कार केला. नंतर ते मुनिराज वनांत निघून गेले. पुढे समयानुसार त्या दंपत्तीनें है व्रत यथाविधि पाळिले. त्या व्रतपुण्यफलानें त्यांना सुंदर आणि गुणवान् असे दोन पुत्र उत्पन्न झाले. या सर्व परिवारासह तो सुखाने राज्यविभूतीचा उपभोग घेत धर्मध्यानांत काल घालवूनूं लागला. शेवटीं समाधिमरण साधून स्वर्गात देव होऊन उत्पन्न झाला. तेथे चिरकाल स्वर्गसुख भोगून आयुष्यांतर्ती तेथून च्यवून या लोकांत क्षत्रियकुलांत मोठा राज्जा होऊन जन्मला. पुष्कळ काल राज्यसुखाचा अनुभव घेऊन कोणत्याहि निमित्तानें या क्षणिक संसाराविषयीं त्याच्या मनांत वैराग्य उत्पन्न झाले. मग तो वनांत जाऊन एका निश्रथ गुरुजवळ जिनदीक्षा घेऊन घोर तपश्चर्या करूं लागला. त्यायोगें शुक्लध्यान बलानें सर्व कर्माचा क्षय करून मुक्तीस गेला. तेथे अनंत शांतिसुखाचा अनुभव घेऊं लागला.