(९७) सप्तयक्षीव्रत अथवा देवकीव्रतकथा

एके दिवशी बजपुदी दा फांदी कार्यासाठी एका खेड्याका गेला बोता. त्यावेळी इकडे संगीच्या सातूनै सुतरीतीने गारुड्याजवळ एक सर्व मासून भाजून एका घागरीत घातला, आणि कपटानें तींत पुष्पमाळा आहे, तो काढून घेऊन भापल्या गळ्यांत घाल, असे सांगितले. तेव्हा श्रमीचे स्था घागरीत दात घातला, तोंच त्यांतील सर्पाने तिच्या हाताला देश केला त्यामुळे ती तत्काळ मरण पावलो, मग तिने ते प्रेत महाकाल नांवाच्या स्मशानभूमीत नेऊन टाकण्यास सांगितले. त्याप्रमाणे त्यांनीं तेथे स्वसानांत ठेवून ढाकिले, तोंच वज्रमुष्टी घरी आला. माणि मातेल विचारू लागला, की-मेगी कोठे गेलो ? तेव्हां माता म्हणाली, – तिय सर्पदंश शाका, त्याच वेळी त्या नगरीच्या राजास पुत्र झाल्यामुळे तिला सचेतव करण्यास कोणी भाले नाहींत, म्हणून तिचे मेत गांवाबाहेर नेवून वाकले आहे, असे ऐकतांच तो हातांत एक नंगी तलवार भाणि दिवटी (मशाल) घेऊन तिच्या शोधार्थ गेला. तोच तेथे एक वरधर्म नामक निर्देष महावुनि त्याला दिसले. तेव्हां मानें त्यांना तीन प्रदक्षिणा घालून नबन केले, नंतर ते त्यांना म्हणू लागले कीं; हे पूज्यपाद स्वामिन् ! माझी पत्नि मला मिळाल्यास भाणि ती जिवंत झाल्यास मी १००८ कमले चरणी वाहीन (कमलपुष्पांनी आपली पूजा करीन.) असे म्हणून तिचा शोध करू लागला इतक्यांत एके ठिकाणी तिचा शव दृष्टि पडला. तो त्यानें उचलून आणून त्या सुनौसमीप ठेविला. ते मुनि सर्वोषधद्धिसंपन्न असल्यामुळे त्यांच्या अंगावरून वाहात येणाऱ्या वायुचा सर्श तिला होऊन ती तत्काळ सचेतन झालो. हे पाहून वज्जबुडीला फार आनंद झाला. भापल्या हातांतील तलवार तिच्या जवळ देऊन तिला मुनीसमीप बस- वून आपण कमले आणण्या करितो सरोवराकडे गेला.

पूर्वोक्त सात चौरापैकी एकटा सूरसेन नांवाचा सातवा चोर त्याच झाला, नंतर त्या सप्तबंधूंच्या स्त्रिया आपल्या पतींचे सर्ववृत्त कळल्या- धुळे त्या देखोल तेथील जिनदत्ता आर्थिकेजवळ दीक्षा घेत्या झाल्या. आणि स्थाहि उज्जयनीस आल्या. तेव्हां मंगीलाहि सर्व वृत्तांत कळल्याने तिने हा संसार निंध आहे असे जाणून आपल्या खोट्या चारित्राचो (मायाचारी वागणूकीची) निंदा करून गृह सोडून आर्थिकेचो दीक्षा घेतली,वरील सातही मुनीश्वर पहिल्या स्वर्गात एकसागर आयुष्य धारण करणारे त्रायखिशत जातीचे देव झाले. आयुष्यातीं तेथून च्यवून ते धातकी खंडांतील पहिल्या भरतक्षेत्रांत विजयार्थ पर्वताच्या दक्षिण श्रेणीवर नित्यविलोक नामक एक सुंदर नगर आहे. तेथे चित्रचूल नांवाचा एक राजा असून त्याला मनोरमा नांवाची राणी होती. तिच्या उदरी चित्रांगद, गरुडकांत, गरुडसेन, गरुडध्वज, गरुडवाइन, मणिचूल व हेमचूल असे सात पुत्र होऊन जन्मले. ते सातही पुत्र सर्व विद्येत निपुण होते. त्यांना कुमारावस्थेतच वैराग्य उत्पन्न होऊन ते मुनी झाले. मरणांतीं समाधिमरण साधून चौथ्या माहेंद्र स्वर्गामध्ये सातसागर आयुष्य धारण करणारे सामानिक जातीचे देव होऊन सुख भोगूं लागले. तेथून चित्रांगदचर देव च्यवून भरतक्षेत्रांतील कुरुजांगण देशांत हस्तिनापुरामध्ये श्वेतवाहन श्रेष्ठी व त्याची धर्मपत्नि बंधुमति यांच्या पोटीं शंख नांवाचा पुत्र होऊन जन्मला. बाकीचे सहा देव त्या स्वर्गातून च्यवून त्याच नगरींचा राजा गंगदेव त्यांची प्रियराणी नंद- यशा इच्या पोटीं गंग, गंगदत्त, गंगरक्षक, नंद, सुनंद नंदिषेण, या नांवाचे सहा पुत्र होऊन जन्मले. ते अतिशय सुंदर होते. ते सहाहि बंधु पुढे आपल्या युवावस्थेत त्या वैश्यपुत्र शंख यांच्यासह या संसारा- विषयी विरक्त होंऊन वनांत जाऊन एका निर्मथमुनीजवळ जिनदीक्षा घेते झाले, पुढे ते सर्वही निर्मल तपश्चर्या करून त्या पुण्याईनें सर्वार्थ- सिद्धीस गेले. तूं पूर्व जन्मीं नंदद्यशा होतीस. त्यावेळीं ते सात पुत्र माझ्या पोटी येऊन जन्मोत, असे निदान केल्यामुळे या जन्मांत ते सर्व तुझ्या उदरी येऊन जन्मणार आहेत. या करितां तू, सप्तयक्षीव्रत यथा- विधि पालन कर म्हणजे त्या योगार्ने पुढे येणारे संकट निवारण होईल. असे सर्व पूर्वीचे भवांतर सांगून त्या मुनींनीं व्रतविधिही सांगितला. मग ती त्या मुनीश्वराजवळ ते व्रत घेऊन घरी परत आली. नंतर पुढे काला- नुसार तिर्ने ते व्रत पालून त्यांचे उद्यापन केले.