( ३३२)  सुभौम चक्रवर्ति व्रतकथा.

इकडे एका नगरांत दृढग्राही नावाचा राजा राज्य करीत होता. तेथेच हरिवर्म नांवाचा एक ब्राम्हण राहात असे. हा ब्राम्हण व तो राजा यांचा मोठा स्नेहमाव होता. हे दोघे मित्र एकदां या संसाराचा वीट आल्यामुळे जिनदीक्षा घेऊन घोर तपश्चरण करूं लागले. आयु-प्यांतीं मरण पावून दृढग्राही राजा शतारकल्यांत देव झाला. आणि तो हरिवर्मा ब्राम्हण ज्योतिर्लोकांत ज्योतिष्कदेव झाला. एकदां हे दोघे श्रीसम्मेदशिखरजी सिद्धक्षेत्रावर दर्शनासाठीं आले असतां, – दोघांचा साहजिक संयोग झाला. त्या समयीं तपाच्या माहात्म्याविषर्थी दोघांचा मोठा वादविवादसुख झाला. ते उभयतां पक्ष्यांचे रूप घेऊन त्या जम-दग्नी तपस्त्रीच्या झोपडींत (तापसाश्रमांत) आपली घरटीं करून राहिले. एके दिवशीं ते दोन्ही पक्षी परस्परांशी बोलू लागले. तेव्हां त्यांतील एक पक्षी दुसऱ्याला म्हणतो, आतां मी एका वनांत जाऊन आलो. तेथें जो गोष्ट मला ऐकावयास मिळाली ती ऐकून मला अत्यंत बाईट वाटले. तेव्हां दुसरा पक्षी त्यास विचारतो, ती वाईट गोष्ट कोणतो ? सांग ! नंतर तो म्हणाला, – आतां या जमदग्नीस जो गति प्राप्त व्हावयाची आहे ती मला मिळो. मग तो पक्षी म्हणतो, त्याला प्राप्त व्हावयाचो गति तरी कोणती? तेव्हां तो म्हणाला, या जमद-श्रीसः आतां नरकगति प्राप्त होणार आहे. हे पक्ष्यांचे संभाषण ऐकतांच तो जमद‌ग्नो तापसी आपल्या दाढीवर हात फिरवीत मोठ्या कोरावे-शार्ने त्यांच्या समीप आला आणि त्यांना म्हणाला, हे पक्ष्यांनो ! मला नरकगति होते है तुम्हांस कसे कळले ? काय कोणी सांगितलं ? तेव्हां त्यांतील एका पक्षाने म्हटलें,’ अपुत्रस्य गतिर्नास्ति’ असे शास्त्र वचन आहे ना ? हे ऐकडांच त्याच्या मनास पश्चाताप वाटला. आजपर्यंत आपण केलेले हैं तप व्यर्थ आहे. असे जाणून तो वाताळ तेथून निघून उज्जयिनो नगरास आला. तेथे पारद नांवाचा नरपति राज्य करीत होता. हा जमदग्नो याचा सहोदर मामा होता. त्याच्या समेत जातांच त्यांनी त्याचा योग्य आदरसत्कार केला. त्यावळीं जमद-ग्रोनें आपला सर्व वृतांत त्यांस कळवून विवाह करून घेण्याची जी आपली मनीषा ती व्यक्त करून दाखविली आणि म्हटलें, – आपली एकादी कन्या मला मिळावी. त्याकरितांच आतां मी येथे आलो आहे.