(३५०)  श्रीपाल व्रतकथा.

या जंबूद्वीपांतील भरतक्षेत्रांत आर्यखंड आहे. त्यांत कर्नाटक नामक देश आहे. त्यांतील संकेश्वर नामक शहरामध्ये पूर्वी शंखपाल नांवाचा महारांजा राजा राज्य करीत होता. पुत्र, मित्र, कलत्र, मंत्री, पुरोहित, राजश्रेष्ठो सेनापति वैगैरे परिवारजन होते. यांच्यासह तो राजा सुखाने कालक्रमण करीत असतां, एके दिवशी शंखगुप्ताचार्य नामक महामुनि महाराज हे चर्येनिमित्त राजवाड्यासमोर आले. तेव्हां त्या शंखपाल राजाने त्यांचे प्रतिग्रहण करून आपल्या पाकशाळेत नेले. तेथे नवधा मक्तोनें निरंतराय आहार दिला. मग ते मुनीश्वर तेथे एका आसनावर बसले. त्यावेळी त्यांना विनयाने हात जोडून शंखपाल राजा म्हणाला, हे दीन दयाधन स्वामिन् ! आतां मला आत्मकल्या-णास असे एकादें व्रतविधान कथन करावे. ही त्याची नम्रोक्ती ऐकून ते तुनिराज त्यांत म्हणाले – हे प्रजापते! आतां तुम्हांस श्रीपालव्रत हे पालन करावयास अत्यंत योग्य आहे. आतां या व्रताचा काल व विधि सांगतो. ते तुम्ही शांत चिताने रेका,-

व्रतविधि – चैत्रादि बारा महिन्यांतून कोणत्याहि मासाच्या शुक्ल-पक्षांतील ४ दिवशीं या व्रत धारकांनी एकमुक्ति करावी. आणि ५ दिवीं प्रातःकाळीं शुचिजलाने स्नान करून अंगावर दृढ धौत वस्ने धारण करावींत. मग सर्व पूजाद्रव्ये आपल्या हातीं घेऊन जिनालयांस गमन करावे. तेथे गेल्यावर मंदिरास तीन प्रदक्षिणा करून ईर्यापथ-शुद्धयादि क्रियांपूर्वक श्रीजिनेंद्रास मंक्तीने साष्टांग नमस्कार करावा. नंदादीप लावावा. नंतर मूलनायकाच्या पीठावर श्रीपंचपरमेष्ठी प्रतिमा स्थापून त्यांचा पंचामृतांनीं अभिषेक करावा. मग एका पाटावर पांच स्वस्तिके काढून त्यांवर पांच पाने मांडून त्यांच्यावर गंधाक्षता, फले, पुष्पें वगैरे ठेवावींत. आणि पंचपरमेष्ठींचीं अष्टके, स्तोत्रे व जयमाला हीं म्हणत अष्टद्रव्यांनी पूजा करावो. पंचपक जांचे चरु करावेत. नंतर श्रुत व गुरु यांचो अर्चना करावो. व यक्ष, यक्षो व ब्रम्हदेव यांचे पूजन करावे. ॐ ह्रीं अर्हं अर्हत्सिद्धाचार्योपाध्यायसर्वसाधुभ्यो नमः स्वाहा ।। या मंत्राने १०८ पुष्पें घालावीत, णमोकार मंत्राचा १०८ वेळां जप करावा. श्रीजिनसइस्रनामस्तोत्र म्हणून शास्त्रस्वाध्याय करावा. हो व्रतकथाहो वाचावो, त्यानंतर एका पात्रांत पांच पार्ने लावून त्यांवर अष्टद्रव्यें व एक नारळ ठेवून महार्घ्य करावा. आणि त्याने ओवाळीत तोन प्रदक्षिणा देऊन मंगळारती करावी. त्यादिवशों उपवास करून धर्मध्यानांत काल घालवावा. सत्पात्रांत आहारादि दानें बावींत. दुसरे दिवशीं पूजा व दान करून आपण पारण करावें.