सूनी गोद में खिलते कमल (काव्य नौ से सम्बन्धित कथा) जिसकी मधुर किलकारियों से घर का कोना-कोना गुंजायमान हो जाता हो, जिसकी बाल-हठ दुर्लभ वस्तुओं को भी अपने पास बुलाने की क्षमता रखती हो, जिसके धूल- धूसरित अंग-प्र्रत्यंगों से सौन्दर्य टपका पडता हो, जिसकी सरलता में समस्त कृत्रिमताओं को एक अपूर्व चुनौती हो जिसकी मन्द-मन्द…
गंगाकूट पर भगवान की प्रतिमाएँ पउमस्स सिहरिजस्स य तिण्णेव महाणदी समुद्दिट्ठा। अवसेसाण दहाणं सरियाओ होेंति दो दो दु।।१४६।। गंगा पउमदहादो णिस्सरिदूणं तु तोरणदुवारे। पुव्वाभिमुहेण गया पंचेव य जोयणसदाणि।।१४७।। गंगावूडमपत्ता जोयणअद्धेण दक्खिणे वलिया। पंचेव जोयणसया तेवीसा अद्धकोसधिया।।१४८।। हिमवंतअंतमणिमयवरवूडमुहम्मि वसहरूवम्मि। पविसित्तु पडइ धारा सयजोयणतुंगससिधवला।।१४९।। छज्जोयण सक्कोसा पणालिया वित्थडा मुणेयव्वा। आयामेण य णेया वे कोसा तेत्तिया बहला।।१५०।। सिंगमुहकण्णजीहाणयणाभूयादिएहि…
जैनधर्म एवं पर्यावरण संरक्षणप्रशनोत्तरी जैनदर्शन में पर्यावरण संरक्षण से संबन्धित विषयों पर जितना अधिक विश्लेषण किया गया है उनी सूक्ष्मता से अन्य दर्शनों में दृष्टिगोचर नहीं होता है। जैन साधुओं एवं श्रावकों में पर्यावरण के विभिन्न अवयवों के समुचित उपयोग एवं संरक्षण की भावना एवं कार्यशैली निश्चित रूप से पर्यावरण के संरक्षण के प्रति पराकाष्ठा…
बृहद्रव्यसंग्रह में वर्णित अशुभध्यान प्रारम्भ से ही विश्व में आध्यात्मिक उन्नति की धारा निरन्तर प्रवहमान रही है। जिसमें भारत की भी विविध संस्कृतियों, परम्पराओं, आचारों और विचारों का अद्भुत समन्वय दृष्टिगत हुआ है। इसी कारण से भारत को जगत् का आध्यात्मिक गुरु माना गया है। उसमें भी विभिन्न मतों, आचार-विचार में स्वविशिष्टता के कारण से…
गुणस्थानसार इ्न बीस प्ररूपणाओं द्वारा अथवा इन बीस प्रकरणों का आश्रय लेकर यहाँ जीवद्रव्य का प्ररूपण किया जाता है। ‘‘जीवट्ठाण’’ नामक सिद्धांतशास्त्र में अशुद्ध जीव के १४ गुणस्थान, १४ मार्गणा और १४ जीवसमास स्थानों का जो वर्णन है वही इसका आधार है। संक्षेप रुचि वाले शिष्यों की अपेक्षा से इन बीस प्ररूपणाओं का गुणस्थान और…